„Mierzenie się z przemocą. Gdzie szukać pomocy?” – Małgorzata Romanowska

Przemoc w Polsce dotyka ok. 73 tys. osób rocznie, kobiet, mężczyzn i dzieci. Ważna jest świadomość definicji przemocy. Co jest przemocą? Jakie są mechanizmy? Jak radzić sobie z doświadczaniem przemocy? Gdzie szukać pomocy?

Przemoc to intencjonalne działanie lub zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, która wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienia i szkody.

O przemocy możemy mówić wtedy, gdy zostaną spełnione wszystkie 4 warunki:

  1. 1. Jest to intencjonalne działanie lub zaniechanie działania. Sprawca sądzi, że wie co jest dla drugiego dobre lub daje sobie prawo do decydowania w imieniu tej osoby. Jest przekonany, że ofiara powinna mu się „bezwzględnie” podporządkować i zaspokoić jego „jedynie słuszne” życzenia. Sprawca mając najlepsze intencje, dąży, by było tak, jak on chce.
  2. 2. Jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą, może być silniejsza fizycznie, psychicznie, materialnie, zawodowo, społecznie, itp. Sprawca wykorzystując przewagę oddziałuje na osobę słabszą, po to, by zmusić ją do podporządkowania swoim życzeniom.
  3. 3. Działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej. Sprawca daje sobie prawo, by uderzyć, obrazić, skrytykować, poniżyć, wyśmiać, zabrać coś, nie dać. Nie liczy się z potrzebami, życzeniami, protestami, uczuciami ofiary. Ofiara jest traktowana przedmiotowo i pozbawiona praw.
  4. 4. Osoba wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia i szkód fizycznych i psychicznych. Szkody mogą pojawić się w perspektywie krótkoterminowej albo długoterminowej, mogą pozostawiać ślady na ciele lub nie.

Amerykańska psycholog Leonora E. Walker badając kobiety doznające przemocy w rodzinie opisała cyklicznie pojawiające się w ich związkach zdarzenia. Na cykl przemocy składają się trzy następujące po sobie fazy:

  1. 1. Faza narastania napięcia, pojawia się coraz więcej sytuacji konfliktowych, wyraźnie wyczuwa się wzrost napięcia. Sprawca staje się drażliwy, często traci równowagę, jest spięty i rozdrażnionym. Napięcie emocjonalne sprawca wyładowuje na ofierze, może poniżać, obrażać, krytykować. W tej fazie sprawca może także nadużywać alkoholu, narkotyków albo innych substancji odurzających. Zdarza się, że u niektórych ofiar w tej fazie pojawia się wiele dolegliwości psychosomatycznych (ból żołądka, głowy, bezsenność, zaburzenia w rytmie oddychania, ból w klatce piersiowej, utrata apetytu), inni stają się apatyczni, przygnębieni lub odwrotnie bardzo nerwowi, spięci, niespokojni. Jest to wynik narastania napięcia, które po pewnym czasie staje się nie do zniesienia.
  2. 2. Faza ostrej przemocy. Napięcie, które narastało od dłuższego czasu znajduje upust. Zachowanie sprawcy staje się nieprzewidywalne, gwałtowne. Gniew mogą wywołać drobiazgi. Dochodzi do eksplozji zachowań agresywnych, pojawia się bicie pięściami, przedmiotami ( książka, garnek, kabel itp.), kopanie, grożenie bronią, duszenie. Można zaobserwować również silne natężenie agresji słownej. Ofiara stara się zrobić wszystko, żeby uspokoić sprawcę, spełnić jego oczekiwania i chronić siebie. Nie przynosi to oczekiwanego efektu. Jego złość, frustracja narastają coraz bardziej. Po akcie przemocy ofiara odczuwa wstyd i przerażenie, złość i bezradność, jest oszołomiona.
  3. 3. Faza miodowego miesiąca. Sprawca przez akt przemocy rozładował napięcie, wie, że przekroczył granice, stara się zmienić, staje się inną osobą. Sprawca przeprasza, zapewnia, że podobne zachowania już nigdy nie będą miały miejsca, stara się zadośćuczynić, okazuje miłość i ciepło, kupuje prezenty. Ofiara zaczyna wierzyć w obietnice sprawcy, w zmianę. spełniają się marzenia o miłości, dobrym, satysfakcjonującym związku. Jeśli we wcześniejszych fazach ofiara zawiadomiła policję lub MOPR o stosowaniu przemocy w rodzinie w tej fazie może się wycofać z działań. Ta faza ma niezwykle silny wpływ na pozostawanie osoby jej doznającej w krzywdzącym związku.Powstają złudne nadzieje na zmianę sprawcy. Pod wpływem wydarzeń w tej fazie łatwo, zapomnieć o koszmarze pozostałych dwóch etapów.

Faza miodowego miesiąca mija i krótko potem zatacza się krąg i znowu pojawia się faza narastania napięcia. Zagrażający jest fakt, że przemoc w następnym cyklu jest jeszcze gwałtowniejsza. Ważna jest świadomość, że to co się dzieje między ofiarą a sprawcą jest cykliczne, powtarza się i eskaluje. Ważne jest wyrwanie się z cyklu, przerwanie go, kiedy jeszcze ma się możliwości i siły, aby reagować. To z czym dodatkowo zmagają się ofiary przemocy to stereotypy powielane w społeczeństwie, obawa przed stygmatyzacją i obawa przed odwetem ze strony sprawcy. Osoba doznająca przemocy w rodzinie nie ponosi odpowiedzialności za to, że partner stosuje przemoc. Odpowiedzialność za swoje zachowanie ponosi jedynie osoba, która się go dopuszcza.

Gdzie zatem szukać pomocy? Pomocą jest wsparcie i towarzyszenie najbliższych osób, pomoc psychoterapeuty, interwenta kryzysowego, zgłoszenie stosowania przemocy na Policję lub do MOPRu, założenie Niebieskiej Karty i  rozpoczęcie procedury, która ma na celu pomoc i zapewnienie bezpieczeństwa.

Przemoc nie jest nikomu przeznaczona i nie powinna być tematem tabu, ważne jest możliwie szybkie zauważenie problemu, reagowanie i zapewnienie sobie lub swoim najbliższym bezpieczeństwa.

 

Przydatne linki i telefony:

https://www.niebieskalinia.pl/

Poradnia Telefoniczna „Niebieskiej Linii”Telefon komórkowy: 22 668-70-00