„Amavi – miłość w wybranych ujęciach psychologicznych” – Aleksandra Wójcicka

Miłość? Co to? 

Istnieje co najmniej kilka powszechnie znanych koncepcji miłości powstałych na bazie obserwacji, badań czy studiowania literatury. Każda z nich jest próbą wyjaśnienia, zdefiniowania miłości, jednocześnie odmiennie nazywa podobne zjawiska. Ukazuje to wielowymiarowość tego uczucia oraz jego niezwykłą złożoność. Wydaje się, że nauka poczyniła ogromny postęp i dysponuje dużą bazą wiedzy, jednak wciąż zbyt mało o miłości, być może nigdy całkowicie nie pojmując jej natury. Poniżej narracja przybliżająca niektóre 

z obrazów tego, czym może być miłość. 

Teoria humanistyczna 

Abrahama Maslowa stworzył tzw. ,,piramidę potrzeb’’, tym samym określając pięć rodzajów potrzeb człowieka, układając je w hierarchii, w kolejności od najbardziej podstawowych do bardziej złożonych. Fundamentalnymi są te natury fizjologicznej, związane z pracą ludzkiego organizmu – jedzenia, snu, prokreacji. Potrzeba bezpieczeństwa jest szeroką kategorią, która obejmuje bezpieczeństwo ekonomiczne (miejsce do spania, życia, fundusze na opłacenie codziennych wydatków), bezpieczeństwo osobiste oraz zdrowie, którego utrzymanie w dobrej kondycji jest wyznacznikiem poczucia bezpieczeństwa. Jako kolejny aspekt, który jest istotnym elementem to potrzeba przynależności i miłości. Można rozumieć ją jako chęć poznania człowieka do kochania i bycia kochanym przez innych. W szerszym ujęciu oznacza potrzebę tworzenia związków niemiłosnych, ale też relacji miłosnych z ludźmi (relacje rodzinne, koleżeńskie). Ujęta potrzeba przynależności obejmuje akceptację w grupach społecznych. Kolejna, szacunku i uznania, to odczuwanie szacunku ze strony innych osób. Potrzeba ta jest motywacją do wypełniania swoich obowiązków czy zobowiązań. Do spełnienia jej niezwykle ważne jest, aby przede wszystkim mieć szacunek do siebie. Na szczycie piramidy jest potrzeba samorealizacji, która popycha człowieka do rozwijania swoich zainteresowań, zdobywania nowych umiejętności, doświadczania wrażeń estetycznych. Główną zasadą piramidy Maslowa jest to, że potrzeby wyższego rzędu, mogą być odczuwane i realizowane, gdy w pełni zaspokojone są potrzeby niższego rzędu (kolejne muszą był spełnione: fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, szacunku 

i uznania, samorealizacji). Maslow rozróżnia dwa rodzaje miłości. Miłość typu D, która z natury jest egoistyczna, ma charakter bardziej konsumpcyjny i odnosi się do odczuwania potrzeby miłości, przynależności i afiliacji. Natomiast miłość typu B zachodzi pomiędzy dwoma jednostkami, które nie tylko czerpią to uczucie, ale dają sobie wzajemnie. To element rozwoju autonomicznego człowieka. To uniwersalna potrzeba, przysługująca wszystkim

ludziom po zaspokojeniu tych najniższego rzędu (biologicznych). Jest stanem odczuwania niezaspokojenia, frustracji, który motywuje jednostkę do poszukiwania sposobności na jej wypełnienie. W kontekście miłości, będzie to szukanie partnera lub partnerki, określony sposób poznania dwóch osób. Miłość w tej koncepcji opisywana jest jako niezbędna funkcja życiowa człowieka. 

Teoria miłości Johna Lee 

Psycholog John Lee inspirując się koncepcją starożytnych Greków skonsolidował posiadaną wiedzę o miłości i stworzył teorię, w której wyróżnił jej kilka odsłon, następnie wskazując na charakterystyczne elementy, podobieństwa i różnice. W swojej książce The Colors of Love z 1973 roku, John Lee porównał style miłości do koła kolorów. Analogicznie do trzech podstawowych kolorów, Lee określił trzy główne style miłości. Wyodrębnił Eros, Ludus, Storge, a następnie dodał trzy pochodne – Mania, Pragma, Agape. Elementy, które je różnicują to rodzaj odczuwanych emocji w relacji oraz motywacja, potrzeby i oczekiwania partnerów relacji miłosnej. Eros (termin ten pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „namiętny” lub „erotyczny”) to rodzaj miłości romantycznej, pełen uwielbienia drugiej osoby, fascynacji i silnego pociągu fizycznego. W tej wyjątkowej relacji partnerzy oddają się sobie całkowicie, a także swoje uczucia, myśli, czas, zasoby duchowe, materialne. Dążą oni do utworzenia doskonałej, silnej, długotrwałej relacji. Całkowicie odmiennie wygląda to w przypadku miłości typu Ludus, która stanowi rodzaj gry, a miłość jest dla partnerów zabawą. Ludus pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „grę”. Partnerzy relacji czerpią wzajemne korzyści angażując się w związek, kontakty seksualne służą zaspokojeniu ich potrzeb, osiągnięciu przyjemności, satysfakcji, doznania radości. Jednocześnie osoby konkurują ze sobą, starając się zdominować w relacji. Mogą także nawiązywać znajomości natury intymnej, seksualnej poza relacją. Natomiast miłość typu Storge jest rodzajem miłości braterskiej, siostrzanej czy przyjacielskiej. Storge pochodzi od greckiego terminu oznaczającego „naturalne uczucie”. Istotnym jej elementem są więzi duchowe, odczuwalna silna intymność oraz bliskość, które nie zmniejszają się nawet podczas długiego okresu braku kontaktu. Czynnik seksualny, fizyczny relacji odgrywa znacznie mniejszą rolę. Mania będąca połączeniem miłości typu Eros i Ludus jest niezwykle intensywna, wręcz obsesyjna, może objawiać się uzależnieniem od obiektu uczucia. W kontaktach tych pojawia się wiele skrajnych emocji, zazdrości, partnerzy odczuwają potrzebę bycia zapewnionym o uczuciach partnera. Osoba może mieć zaburzone funkcje poznawcze, logiczne myślenie, odczuwać wysoki poziom lęku i niepokoju, co wpływa na trudności w funkcjonowaniu seksualnym oraz

może powodować liczne dolegliwości somatyczne – bezsenność, zaburzenia odżywiania. Przeciwieństwem takiej postawy jest pochodny od miłości Ludus i Storge typ Pragma, w którym doświadczenie miłości przeżywane jest w sytuacji optymalnej dla obu stron, kiedy mogą czerpać z niej obopólne korzyści. Partnerzy dyskutują, negocjują właściwe i najlepsze dla nich warunki funkcjonowania. Jest to najbardziej ,,praktyczne’’ podejście z przedstawionych w tej koncepcji, ponieważ partnerzy motywują się wzajemnie, pobudzają do wspólnego wzrostu, rozwoju, wykorzystywania energii, zdolności i zasobów, stwarzając do tego odpowiednie warunki. Bardzo istotny jest właściwy dobór partnerów, który ukierunkowany jest na to, aby dał jak największe możliwości. Agape zawierająca w sobie typ Eros i Storge charakteryzuje się wsparciem, poświęceniem i całkowitym oddaniem partnerowi. Uwaga osoby jest skupiona na obiekcie zakochania, staraniach o jego dobro, zrozumienie, potrzeby. Relacja ta zawiera w sobie ofiarność, ponieważ osoba jest w stanie ponieść straty, przyjąć negatywne konsekwencje działań, jeśli miałyby wspomóc partnera. Osoba zaangażowana w tego typu miłość może nawet usprawiedliwiać ukochanego, wskazując na niezrozumienie, niewiedzę, czy czynniki zewnętrzne. 

Koncepcja ta w symboliczny sposób przedstawia, jak ludzie mogą różnić się względem funkcjonowania w relacji miłosnej, oczekiwań i potrzeb. Realizacja miłości może odbywać się na wiele sposobów, ludzie poszukują odpowiedniego partnera, który ma kompatybilne względem nich cechy. W procesie tworzenia się relacji, dochodzi do próbowania, szukania podobieństw oraz różnic. Niedopasowanie partnerów relacji pod względem temperamentalnym oraz rozbieżne cele, oczekiwania, to jedne z powodów podjęcia decyzji o rozstaniu (często jeszcze na etapie poznawania się). 

Trójczynnikowa teoria Sternberga 

Teoria miłości Sternberga wydaje się być kompletnym ujęciem natury miłości, obejmującym pełen wachlarz emocji występujący pomiędzy partnerami relacji miłosnej oraz obszary funkcjonowania człowieka: behawioralny (zaangażowanie), emocjonalny (namiętność), poznawczy (intymność). W jednej z głównych teorii miłości Sternberg wyróżnia trzy składniki, które są składowymi miłości i występują w różnym nasileniu w zależności od etapu relacji. 

Jako pierwsza pomiędzy partnerami pojawia się namiętność, opisywana jako połączenie silnych emocji zarówno pozytywnych, jak i negatywnych ze znacznym pobudzeniem fizjologicznym. Jednymi z przejawów miłości są pragnienie i poszukiwanie fizycznej bliskości, przypływy energii, podniecenie, dotykanie, całowanie, kontakty

seksualne, a nawet obsesja na punkcie partnera, marzenia na jawie. Namiętność gdy się pojawi, szybko rośnie, ale równie dramatycznie spada. Intymność w tej teorii oznacza pozytywne uczucia i towarzyszące im działania. W konsekwencji tworzy się przywiązanie, bliskość i zależność partnerów od siebie. Przejawem intymności jest dbanie o dobro partnera, przeżywanie szczęścia w jego obecności i z jego powodu, szacunek dla niego, zrozumienie. O intymności świadczy również to, że partnerzy wzajemnie dzielą się przeżyciami i dobrami, duchowymi i materialnymi, wymieniają się intymnymi informacjami, dają sobie wzajemnie wsparcie, mają poczucie, że mogą na sobie polegać i uważają partnera za ważny element własnego życia. Dynamika w przypadku intymności jest łagodna, siła zarówno uczuć jak i działań składających się na nią rośnie powoli i jeszcze wolniej opada. Zaangażowanie to decyzje, myśli, uczucia i działania ukierunkowane na przekształcenie relacji miłosnej w trwały związek oraz na utrzymanie tego związku pomimo występujących różnorakich przeszkód. Spośród dwóch pozostałych składowych miłości zaangażowanie uznawane jest za najbardziej podatne na świadomą kontrolę partnerów. Przy czym namiętność nie jest poddana rozumowi czy woli praktycznie wcale. Można stwierdzić, że zaangażowanie jest skutkiem świadomej decyzji, partnerzy w relacji intymnej mają wpływ na istnienie tego czynnika. Mają możliwość (przynajmniej teoretycznie) przerwać zaangażowanie w relatywnie krótkim czasie. 

Każdy może mieć swoją własną, osobistą i unikatową definicję miłości. Niezależnie od tego, jaka jest Twoja, warto ,,mieć’’ przy sobie zdanie Virgini Woolf: 

„Miłość jest najpiękniejszym zdarzeniem w życiu człowieka”.