Depresja poporodowa – jak partner może wspierać kobietę? – Małgorzata Romanowska

Oczekiwanie na dziecko i urodzenie dziecka, to radosny i długo wyczekiwany moment w życiu pary. Zdarza się jednak, że czasami na widok dziecka, tak długo wyczekiwanego pojawiają się odmienne uczucia, często trudne do określenia. Kobieta doświadcza obniżonego nastroju bez wyraźnej przyczyny, braku energii, pojawia się ambiwalentny stosunek do rodzicielstwa. Często zmiany jakie pojawiają się po porodzie w ciele kobiety, powrót do równowagi, ciągłe zmęczenie związane z opieką nad dzieckiem i niewyspanie, trudno odróżnić od rozwijającej się depresji poporodowej. Depresja poporodowa często zaskakuje nie tylko kobiety, ale też ich najbliższych, co w konsekwencji prowadzi do nieświadomości postępującej depresji i braku profesjonalnego wsparcia [1]. 

Depresja poporodowa dotyka około 13-30% kobiet, które urodziły dziecko. Pierwsze objawy zwykle pojawiają się w okresie od 2 do 12 tygodnia po porodzie i mogą trwać nawet kilkanaście miesięcy [2]. 

Symptomy rozwijającej się depresji, na które powinniśmy być wrażliwi to: 

  • obniżenie nastroju,
  • niepokój,
  • płaczliwość
  • poczucie winy,
  • osłabienie lub utrata zainteresowań,
  • niska ocena własnych kompetencji w roli mamy,
  • obawy o skrzywdzenie dziecka, bycie złą mamą, niewystarczająco dobrą mamą, ● lęk przed zostaniem z dzieckiem bez towarzyszenia innych osób,
  • myśli natrętne o zrobieniu krzywdy dziecku,
  • zmęczenie,
  • zaburzenia koncentracji,
  • zaburzenia snu
  • zaburzenia łaknienia [3].

W czasie rozwijającej się depresji istotną rolę odgrywa pomoc, jaką kobieta otrzymuje od bliższego, dalszego otoczenia oraz od specjalistów (rodzice, teściowie, znajomi, położna, lekarz ginekolog, psycholog, inne kobiety doświadczone w roli mamy). Brak wsparcia najbliższych, a także brak satysfakcji z otrzymywanej pomocy, jest jednym z ważniejszych czynników ryzyka depresji poporodowej [4]. 

Zarówno kobiety, u których odnotowano podwyższone wskaźniki depresji poporodowej oraz niedoświadczające objawów depresji za najważniejsze uznały wsparcie otrzymywane od partnera. Dodatkowo co warto zaznaczyć, kobiety doświadczające depresji poporodowej istotnie częściej odwracały uwagę od problemu, zaprzeczały i zaprzestały jakichkolwiek działań [5]. Świadomość objawów wskazujących na rozwijającą się depresję poporodową oraz odpowiadanie na potrzeby kobiety rozpoczynającej rolę mamy jest bardzo ważna, ponieważ łagodzi objawy, minimalizuje ryzyko zaostrzenia depresji i wspiera wybieranie aktywnych sposobów działania w radzeniu sobie z trudnościami. Jeśli objawy depresji nie zagrażają bezpieczeństwu i życiu mamy 

i dziecka, a dyskomfort związany z ich pojawieniem się jest w granicach tolerancji kobiety, często wsparcie najbliższego otoczenia i uważna obserwacja kobiety są wystarczające i nie wymagają profesjonalnej pomocy. Jeśli objawy nie ustępują po kilku dniach lub ulegają nasileniu niezbędne jest prawidłowe rozpoznanie i leczenie. W takiej sytuacji pomoc obejmuje konsultacje psychologiczne 

i terapię indywidualną, terapię rodzinną, terapię grupową, grupy wsparcia. Kobiety rozpoczynające rolę mamy w trudnej dla siebie sytuacji, gdy nie radzą sobie w opiece nad dzieckiem i wypełnianiu roli mamy, głównie szukają wsparcia u partnera (82,79%) [1]. Co zatem może zrobić partner aby wspierać kobietę? 

  • rozmawiać o swoich potrzebach, o potrzebach kobiety, o opiece nad dzieckiem.
  • informować, nazywać niepokojące symptomy, ponieważ badania pokazują, że mamy małych dzieci obserwując różne objawy u siebie niekoniecznie interpretują je jako wskazujące na rozwój depresji. Zdarza się, że realne objawy, których doświadczają, przypisują jedynie sytuacji bycia mamą małego dziecka-zmęczoną, obciążoną obowiązkami, wycofaną z życia społecznego, skoncentrowaną na dziecku i stawiającą jego potrzeby ponad swoimi. W badaniu aż 41,03% kobiet nie myślało o diagnozie, czy podejrzeniu depresji i w konsekwencji nie próbowało poszukiwać pomocy [1].
  • dać przyzwolenie na popełnianie błędów, na chwile słabości. Kobiety często trudności przeżywają w samotności, nacisk na bycie dobrą mamą jest tak duży, że poczucie winy i wstyd wynikający z bycia “nie idealną mamą” uniemożliwia poszukiwanie wsparcia i pomocy wśród najbliższych.
  • być obecnym. Często w momencie pojawienia się dziecka, partner przejmuje rolę żywiciela rodziny. Zdarza się, że pracuje dłużej i częściej, jest dla rodziny i jednocześnie obok, nie będąc fizycznie z kobietą i dzieckiem. W rozmowach terapeutycznych, ta obecność często pojawia się jako bardzo potrzebna w pierwszych tygodniach po urodzeniu dziecka.
  • uczestniczyć w domowych obowiązkach, wybrać na dłużej jakieś zadanie lub robić je sporadycznie, w zależności od potrzeby (zrobić zakupy, posprzątać, kupić obiad albo go ugotować, wstawić albo wywiesić pranie).
  • wstać w nocy, dać czas odespać w ciągu dnia.
  • mówić o swoich potrzebach, wątpliwościach, najlepiej na bieżąco, żeby nie urosły do rangi problemu i zaczęły ciążyć obojgu rodzicom.
  • powiedzieć coś miłego, docenić.
  • być zdecydowanym kiedy widzi się objawy rozwijającej się depresji i podejmuje próby skierowania do specjalisty.

Lista wsparcia jakie partner może dać kobiecie z rozwijającą się depresją poporodową jest nieskończona. Obejmuje wiele elementów życia codziennego, opieki nad dzieckiem, dbania o siebie nawzajem, dbania o zdrowie najbliższych. Ważna jest uważność na siebie nawzajem, rozmowa, słuchanie i słyszenie. Depresja bywa trudna do zauważenia dla samych kobiet, jak 

i dla ich otoczenia. Stanowi ona poważny problem zdrowotny i niesie ze sobą konsekwencje w wielu obszarach funkcjonowania. Korzystanie z konsultacji psychologicznych albo grup samopomocy nie jest niczym wstydliwym, nie świadczy o byciu złą mamą, a wręcz przeciwnie świadczy o byciu wrażliwą, uważną i troskliwą mamą umiejącą dbać o dziecko i o sobie. Rozmawianie z partnerką o objawach depresji i korzystaniu z pomocy także świadczy 

o uważności, trosce o najbliższych i zaangażowaniu w związek partnerski i w rodzicielstwo. Zauważone objawy, którym mamy szansę się uważnie przyjrzeć mijają, trzeba jedynie poświęcić im trochę czasu, a czym jest ta chwila w obliczu całego życia dziecka.

Literatura: 

  1. Fejfer-Szpytkoa J., Włodarczyka J.,Trąbińska-Haduch M. Rozpoznanie sytuacji matek małych dzieci w temacie depresji poporodoweji zaburzeń nastroju. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka Vol. 15 Nr 3 (2016) 93 
  2. Cooper P.J., Murray L. Postnatal depression. BMJ 1998; 316: 1884–1886. 3. Miller L.J. Postpartum depression. Journal of the American Medical Association 2002; 287: 762–765. 3. 
  3. Beck Ch.T. Predictors of postpartum depression. An update. Nurs Res. 2001; 50 (5): 275–285. 
  4. Kossakowska K. Źródła wsparcia społecznego i wybrane sposoby radzenia sobie u kobiet z objawami depresji poporodowej. Problemy Pielęgniarstwa 2012; 20 (3): 310–316