,,Jak mam to zrobić?”, czyli rozmowy o miesiączce – Agata Łysiak

Podczas jednej z rozmów, z tatą nastoletniej dziewczynki, pojawił się temat miesiączki, co wzbudziło silne emocje po stronie rodzica. Odzwierciedlenie ich ujawniło lęk przed przekroczeniem granic dziecka czy popełnieniem błędu. Kryło się w tym jedno, podstawowe pytanie: ,,Jak mam to zrobić?”. W tekście kierowanym do Państwa, chciałabym dać konkretne wskazówki do rozpoczęcia rozmowy z dzieckiem (również z samym/samą sobą), podstawowe informacje i źródła ich poszukiwania. Świadomość możliwych źródeł wiedzy, może być istotnym wsparciem dla siebie, jak i dziecka.

Warto rozpocząć od narracji na temat miesiączki, którą nie są  ,,te dni” ani ,,niedysponowanie”. Jest ona elementem zdrowia, więc dlaczego mamy udawać, że jest inaczej? To ważne, by to podkreślać w rozmowach z dziećmi, którym krew kojarzy się głównie w urazem czy chorobą. Odpowiednie zaopiekowanie się emocjami, myślami i zachowaniem osoby, która mówi nam o swoich doświadczeniach lub, które dostrzegamy, może być kluczowe. Nie warto mówić: ,,Nie przejmuj się.”, ,,Każdy tak ma.”. Nie wiemy jakie emocje czy myśli pojawiają się u drugiego człowieka, dlatego nie warto ich dopowiadać lub lekceważyć. Dla jasności, można po prostu zapytać: ,,Co czujesz?”, ,,Czy mogę Ci jakoś pomóc?”, ,,Pamiętaj, że jestem.”. Te słowa mogą otworzyć rozmowę między rodzicem/osobą dorosłą a dzieckiem. Mogą również zwiększyć poczucie bezpieczeństwa oraz świadomość, że ktoś jest obok i, w razie pojawiających się potrzeb, pomoże w ich zaspokojeniu. Należy podkreślić, że warto podejmować temat miesiączki, zanim się ona pojawi. Według raportu ,,Menstruacja” [1] 35% przebadanych osób rozmawiało o miesiączce dopiero po jej pojawieniu się. Oczywiście, temat miesiączki dotyczy nas wszystkich! Dlatego, rozmawiajmy o niej, poszukujmy informacji, pytajmy, gdy mamy wątpliwości.

Miesiączka jest efektem cyklicznych zmian zachodzących w błonie śluzowej macicy pod wpływem hormonów. Ta pierwsza pojawia się (najczęściej) między 9. a 16. rokiem życia [2]. Przez pewien czas (około dwa lata) miesiączki mogą być nieregularne (co dwa miesiące albo co pół roku), jednak w końcu cykl powinien się ustabilizować, dając regularne, comiesięczne menstruacje [3]. Prawidłowy cykl miesiączkowy trwa średnio 28 dni, który liczony jest od pierwszego dnia miesiączki do ostatniego dnia przed kolejną. Czasem może mieć kilka dni więcej lub mniej – to jest okej. Samo krwawienie trwa od trzech do siedmiu dni. Może się też spóźniać z różnych przyczyn – długotrwały wysiłek fizyczny, długa podróż czy zmiany w wadze ciała. Dalej dość powszechnym mitem na temat miesiączki jest to, że jej obecność ma być bolesna: ,,Taka Twoja uroda” lub ,,To normalne”. Tak nie jest! Wiele kobiet miesiączkuje (prawie) bezboleśnie. Jednak zdarza się, że podczas miesiączki brzuch może się powiększać, twardnieć. Może pojawiać się ból w dolnych okolicach pleców, czasem nóg. Skurcze macicy, które odpowiadają za złuszczenie endometrium i wypłyniecie krwi na zewnątrz, są przyczyną tych dolegliwości. 

 W kwestii środków menstruacyjnych, możemy je podzielić na wewnętrzne (tampony, kubeczki menstruacyjne) lub zewnętrzne (podpaski wielorazowe, podpaski jednorazowe i majtki menstruacyjne). W prosty sposób opisuje to edukatorka psychoseksualna – Aga Szuścik [2] w ,,Elementarzu zdrowej wulwy”, w rozdziale: ,,Co warto wiedzieć o miesiączce?”. W poszukiwaniu wsparcia dla siebie w rozmowie z dzieckiem, można skorzystać z książek. Przykładem biblioteki dedykowanej dzieciom i młodzieży jest Filia nr 20 Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, w której znajdziemy dział psychologiczny (ul. Słowackiego 26/28). Ciekawym pomysłem mogą być metody eksperymentalne w rozmowach z dziećmi, poprzez wspólny spacer do drogerii, zapoznanie z ofertą środków menstruacyjnych. W zaciszu domowym można wykorzystać produkty menstruacyjne, sprawdzając wraz z dzieckiem ich budowę, chłonność, co sprzyja oswajaniu się i zapamiętywaniu usłyszanych informacji. Informacje, które można przekazać dziecku, to te dotyczące objętości całego płynu menstruacyjnego (nie jest to tylko krew, ale również śluz, czasem całe fragmenty endometrium, w objętości około 80 ml), różnej chłonności produktów (nie należy wybierać artykułów menstruacyjnych o chłonności większej niż krwawienie), częstości ich wymieniania (od 4 do 6/8h, co uzależnione jest rodzajem produktu oraz potrzebami). 

Na koniec warto zwrócić uwagę na pojawienie się miesiączki przed 9. rokiem życia, niepojawienie się jej do 16. roku życia, dużą obfitość płynu menstruacyjnego (konieczność zmiany środków higienicznych co godzinę, gdy krew nie przestaje intensywnie wypływać), pojawiające się plamienie międzymiesiączkowe, utrzymujące się krwawienie przez dłużej niż 7 dni, ból uniemożliwiający funkcjonowanie. 

Wstawiam również link do projektu: ,,Lista Ginekologów i Ginekolożek” Agi Szuścik, w którym znajduje się sekcja polecanych specjalistów dla dzieci i osób nastoletnich. Wszelkie wątpliwości warto skonsultować ze specjalistą w dziedzinie ginekologii dzieci i młodzieży.

Drodzy dorośli, dbajcie o siebie w rozmowach z dziećmi i o odczuwane przez siebie emocje czy pojawiające się myśli. Pamiętajcie, że możecie dać dzieciom doświadczenia rozmów z Wami oraz wsparcia, którego Wam brakowało. 😊

Bibliografia: 

1. Raport z badania jakościowo-ilościowego przygotowany dla Kulczyk Foundation: Menstruacja, 2020. Warszawa.

https://kulczykfoundation.org.pl/uploads/media/default/0001/05/0fbe618f4aa748170c8b3f096367e2c607888eb8.pdf

Uwaga! Warto zerknąć na inne propozycje psychoedukacyjne Kulczyk Foundation w temacie menstruacji, ale nie tylko. 

https://kulczykfoundation.org.pl/edukacja/baza-wiedzy/broszury

1. Aga Szuścik: Elementarz zdrowej wulwy, 2022, w ramach akcji #WiedzaIntymnaAA. 

https://agaszuscik.com/elementarz/

1. Izabela Jąderek: Zmieniam się. Co się ze mną dzieje podczas dojrzewania, 2022. Warszawa. Słowne młode.

Strony internetowe:

1. Your Kaya: ,,Córko, synu – porozmawiajmy o miesiączce!”: https://yourkaya.pl/blogs/you-know/corko-synu-porozmawiajmy-o-miesiaczce
2. Fundacja Avalon: ,,Jak rozmawiać o okresie?”: https://www.fundacjaavalon.pl/abc/jak-wytlumaczyc-dziecku-co-to-jest-okres/
3. Grupa Ponton: ,,Produkty miesiączkowe”: https://ponton.org.pl/cialo/produkty-miesiaczkowe/
4. Moonka: ,,4 podpowiedzi, jak rozmawiać z dzieckiem o miesiączce”: https://moonka.pl/4-podpowiedzi-jak-rozmawiac-z-dzieckiem-o-miesiaczce/
5. Aga Szuścik: ,,Lista Ginekologów i Ginekolożek”: https://agaszuscik.com/lista/