Szerokie znaczenie odpowiedniego poziomu żelaza dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju psychoruchowego dziecka – Agata Zalas

Szerokie znaczenie odpowiedniego poziomu żelaza dla prawidłowego funkcjonowania i rozwoju psychoruchowego dziecka

Żelazo jest niezbędnym składnikiem potrzebnym do prawidłowego rozwoju dzieci. Jego niedobór najczęściej pojawia się u dzieci między 6-20. mies. życia (okres podatności na niedobór przypada również na czas adolescencji). Co powinno nas zaniepokoić?

• obniżony apetyt u dziecka
• słaby przyrost wagi i wzrostu dziecka
• widoczne osłabienie, zmniejszona aktywność ruchowa
• problemy z koncentracją, mniejsza interakcja społeczna
• obniżona odporność

W wielu krajach przeprowadzane są przesiewowe badania w kierunku anemii, podczas których sprawdzany jest poziom hemoglobiny oraz ferrytyny we krwi (samo badanie poziomu hemoglobiny często nie jest wystarczające). Należy pamiętać, że wprowadzenie jakiejkolwiek suplementacji żelaza wymaga niezbędnie konsultacji
z lekarzem. Nie jest wskazane prewencyjne podawanie suplementu żelaza dzieciom, a jego nadmiar może mieć niepożądane skutki. Rodzic jednak powinien dbać
o dostarczanie źródeł żelaza dzięki odpowiedniemu żywieniu. Ważne jest pamiętanie o tym już od początkowego etapu rozszerzania diety. Osoby stosujące popularne podejście BLW (Bobas Lubi Wybór, ang. Baby-led Weaning) powinni wiedzieć, że niedobór żelaza u dziecka może być jednym z przeciwwskazań do stosowania tej metody.

Czynnikami ryzyka niedoboru żelaza u dzieci są: przedwczesne urodzenie (transport żelaza od matki przez łożysko odbywa się najintensywniej w III trymestrze ciąży), ciąża mnoga, niedokrwistość u matki w okresie ciąży, niska masa urodzeniowa dziecka, karmienie wyłącznie mlekiem modyfikowanym niewzbogaconym w żelazo.

Istnieją wyniki badań potwierdzające związek pomiędzy niedoborem żelaza lub niedokrwistością z powodu niedoboru żelaza w okresie niemowlęcym i gorszymi wynikami w ocenie funkcjonowania poznawczego na etapie szkolnym. Niedobór żelaza u niemowląt może utrudniać wytwarzanie neurotransmiterów, mielinizację oraz funkcjonowanie pamięci.

Warto wspomnieć o jeszcze jednym ważnym zagadnieniu, które jest wiązane z niedoborem żelaza. Mowa tu o zespole niespokojnych nóg (ang. RLS – restless legs syndrome), który polega na występowaniu nieprzyjemnych dolegliwości głównie
w obrębie kończyn dolnych, które pojawiają się zwłaszcza w godzinach wieczornych
i nocnych. Problem ten może dotyczyć nawet 2-15% dzieci. RLS może mieć postać pierwotną (najczęściej) lub wtórną. Jednym z czynników mogących powodować ten zespół jest właśnie niedobór żelaza. Jego suplementacja wśród dzieci zmniejszyła dolegliwości RLS. Objawy u dziecka mogą wpływać na pogorszenie jakości snu (niezwykle istotne jest przestrzeganie zasad właściwej higieny snu), oraz prowadzić do wystąpienia objawów przypominających zachowania dziecka z ADHD (np. zaburzenia koncentracji, niepokój).

W pracy psychologicznej z dzieckiem specjaliści często pytają o różne aspekty dotyczące kondycji zdrowia somatycznego u dziecka, świadczy to o holistycznym podejściu. Czasem jeden czynnik ma bardzo duże przełożenie na codzienne funkcjonowanie dziecka i jego zachowanie. Warto na bieżąco monitorować stan zdrowia by tym samym zwiększać szansę na optymalny rozwój i ewentualnie wdrożyć odpowiednie działanie.

Źródła:

• Dąbrowska, E., Kołakowski, A., Rogala, K. (2020). Zaburzenia związane ze zdrowiem somatycznym: zaburzenia snu, moczenie, zaburzenia wydalania.
  W: Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A.R (red.). Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 477-496.
• Ochocka, M., Matysiak, M. (2000) Niedokrwistości. W: Ochocka, M., Matysiak, M (red). Niedokrwistości wieku dziecięcego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, wydanie I, 2000;52–112.
• Pleskaczyńska, A., Dobrzańska, A. (2011). Profilaktyka niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania. Standardy medyczne/Pediatria, t. 8, 100-106.
• Pienczk-Ręcławowicz, K., Pilarska, E., Sławek, J. (2009). Zespół niespokojnych nóg – niedoceniany problem zdrowotny u dzieci. Medycyna Wieku Rozwojowego, XIII, 1, 26-33.